سرپرستی، مهم‌ترین مسئولیت در یک گروه کوه‌نوردی است. اهمیت نقش و جایگاه آن وقتی برای ما روشن‌تر می شود که بدانیم تمام تصمیم‌های اصلی و مهم بوسیله‌ی سرپرست یا تایید او انجام می شود و سلامتی و جان افراد گروه در گروی این تصمیمات است. با این اوصاف مشخص است هر فردی نمی‌تواند سرپرست یک برنامه‌ کوه‌نوردی باشد. یک سرپرست مانند مدیر ارشد یک شرکت باید از شرایط ویژه‌ای برخوردار باشد که تجربه، دانش، توان (روحی و جسمی) و مسئولیت پذیری بخشی از آنها است. اما آنچه در این یادداشت به آن پرداخته می‌شود بیان شرایط احراز مسئولیت سرپرستی نیست، بلکه به شرح وظایف یک سرپرست در زمان‌های، قبل، حین و بعد از اجرای یک برنامه می‌پردازد.

 

 

سرپرست کیست ؟ وظایف او چیست ؟

سرپرست هماهنگ كننده كارها است،‌ تقسیم كارها با اوست، تصمیم های لازم را با همفكری و مشورت افراد با تجربه میگیرد.
بعبارت دیگر سرپرست: یعنی كسی كه نقطه نظر افراد شركت كننده در برنامه را می گیرد و با جمع بندی و حسن انتخاب بهترین آنها را بر می گزیند و به اجرا درمی آورد . او منعكس كننده نكات و نظرات مثبت و رفع كننده مشكلات و نظرات منفی است . او نقاط قوت وافرادی قوی ومبتكر را برای بهتر شدن برنامه و اجرای آن بكار می گیرد. تقسیم كار می كند و نظارت، نه اینكه نظاره گر باشد . او در بطن قرار دارد قویها را به كمك ضعیفها می گیرد و ماشین و موتور تیم را با درایت و تیز هوشی براه می اندازد و در حین حركت هم اگر با مشكلی برخورد نماید با كمك دیگر اعضاء صاحبنظر به رفع مسائل می پردازد .

او با دیگر افراد  گروه جدائی ندارد بلكه همگی باید پیكره ای استوار تشكیل دهند تا قویتر و مطمئن تر و با درصد خطرات كمتر به پیروزی برسند . نباید شكافی ایجاد شود و اگر پیش آمد باید به رفع آن كوشید و مركزیت را بكار گرفت و جلسه ای تشكیل داد و موضوع را مطرح و مورد بررسی قرار داد .

هرچه شناخت سرپرست از وظایف خود و اهتمام برای انجام آنها بیشتر باشد، در زمان اجرای برنامه، با چالش‌های کمتری روبرو خواهد شد و اعضای گروه لذت بیشتری از آن برنامه خواهند برد.

آنچه در ادامه می‌آید، جدول‌های طبقه بندی شده بر اساس وظایف پنج‌گانه یک سرپرست به عنوان مدیر یک برنامه‌ی کوه‌نوردی است.

رعایت تمامی ردیف های جداول بستگی به اندازه و نوع برنامه دارد و ممکن است برخی از آنها لزومی به اجرا نداشته باشد. از سوی دیگر ممکن است مواردی وجود داشته باشد که در این جداول پیش بینی نشده است و برای یک برنامه بزرگ‌تر لازم است که در نظر گرفته شود. عواملی که در ابعاد یک برنامه می توانند نقش داشته باشند عبارت است از : مدت اجرای برنامه، فصل اجرا، دشواری و سختی مسیر، درون مرزی یا برون مرزی بودن، تعداد شرکت‌کنندگان و … است.

 

برخی از بندهای این جدول‌ها را می‌توان مفصل‌تر کرد. مثلا برای هر یک از مسئولین گروه شرح وظایف دقیقی در جدول جداگانه تنظیم کرد.

 

جدول‌های وظایف پنج‌گانه‌ی سرپرستی برای برگزاری یک برنامه کوه‌نوردی یا مشابه آن:

1. برنامه ریزی

ردیف	کار	زمان
1.	تعیین هدف : فتح قله ـ تمرین بالا بردن آمادگی جسمانی ـ تمرین شناسایی آمادگی نفرات یا انتخابی ـ هم هوایی ـ تفریحی و گلگشت ـ گشایش مسیر ـ شناسایی منطقه، تهیه گزارش و نقشه برداری ـ اکتشاف (مثلا غار) ـ راهنمایی گروه‌های دیگر مثل مستند سازان، جانور شناسان، گیاه شناسان و … ـ همایش و بزرگداشت ـ ترکیبی از چند مورد	قبل
2.	طراحی و برنامه ریزی شامل: تهیه و تکمیل پرسشنامه اطلاعات شخصی و پزشکی (پیوست 1) انتخاب نفرات و انتخاب برنامه (یکی بر اساس دیگری	قبل
3.	شناسایی منطقه : مطالعه و تحقیق جغرافیای منطقه ـ نوع آب و هوا ـ مسیرهای دسترسی ـ شهرها و روستاهای اطراف ـ زبان و گویش ـ آشنایی با آداب و رسوم بومیان	قبل
4.	پیش بینی مدت زمان اجرای برنامه	قبل
5.	تهیه دعوت نامه و خبرنامه بر اساس نمونه (پیوست 2 و 3) و تحویل آن در زمان مناسب به دعوت شدگان دریافت رسید دعوت نامه از دعوت شدگان	قبل
6.	تعیین نوع وسیله‌ی نقلیه	قبل و حین
7.	برگزاری برنامه (های) تمرینی در صورت لزوم	قبل
8.	برگزاری جلسه (های) هماهنگی	قبل
9.	تخمین هزینه ها و اخذ پیش پرداخت‌ها	قبل
10.	تعیین مکان و زمان استراحت و چادرگاه‌ها	قبل و حین

2. سازماندهی

ردیف	کار	زمان
1.	ترسیم ساختار بر اساس نوع برنامه	قبل
2.	گروه بندی و تقسیم تجهیزات گروهی	قبل

3. نیروی انسانی

ردیف	کار	زمان
1.	تعیین مسئولیت‌های گروه بر پایه‌ی نوع برنامه مانند: سرپرست ـ کارشناس فنی ـ راهنمای محلی ـ جلو دار ـ عقب دار ـ میان دار ـ عکاس ـ فیلمبردار ـ گزارش نویس ـ پزشک یا امدادگر ـ مسئول بهداشت و حفاظت محیط زیست ـ نیروی پشتیبان ـ تدارکات ـ مالی ـ کنترل کننده تجهیزات انفرادی و گروهی ـ …	قبل
2.	تهیه‌ی شرح مسئولیت، شرح وظایف، شرایط احراز(مدارک و تجربه)	قبل
3.	انتخاب صحیح مسئولین گروه با عنایت به شرح مسئولیت، شرح وظایف، شرایط احراز	قبل

4. رهبری

ردیف	کار	زمان
1.	برخورد مناسب با افراد, حفظ روحیه و حالت چهره و تشویق افراد	حین
2.	قوی کردن ارتباط خود با افراد گروه	حین
3.	مسیریابی بر اساس فنون آن	حین
4.	آگاهی دادن وضعیت برنامه به دوستان و والدین	قبل و حین
5.	اطلاع از وضعیت روحی و جسمی افراد در طول برنامه و اطلاع از اجناس و مواد خوراکی کوله افراد	حین

5. کنترل

ردیف	کار	زمان
1.	بررسی پیش بینی وضعیت آب و هوا	قبل
2.	بازبینی کوله ها قبل از اجرای برنامه	قبل
3.	کنترل وسیله نقلیه و جاده	قبل
4.	نظارت بر کار مسئولین گروه، دریافت و بررسی گزارش‌ها آنها	قبل،‌حین و بعد
5.	بررسی اوضاع روحی و جسمی نفرات بررسی پرسشنامه اولیه پزشکی نفرات ـ بررسی پرسشنامه‌ی پزشکی روزانه افراد	قبل، حین و بعد
6.	ایجاد نظم و هماهنگی و کنترل ریتم حرکت گروه	حین
7.	بررسی اوضاع کوله ها حین برنامه	حین
8.	آگاهی از کل جریان برنامه	حین
9.	پیگیری وسایل فنی و عمومی, کنترل و عودت آنها	بعد
10.	برگزاری جلسه پیشنهادات و انتقادات	بعد
11.	پیگیری موارد مالی و تدارکات باقیمانده	بعد
12.	ارائه گزارش با کروکی و نقشه و یا پیگیری از گزارش نویس	قبل، حین و بعد

 

گردآوری: مازیار نیک بخش | سایت کوهنوردان زرتشتی ایران

منابع:

کتاب سرپرستی و مدیریت گروه های کوهنوردی – نوشته پرویز ستوده شایق

محمد نیکبخت | ایستادن چون کوه

جزوه‌ی طرح درس کارآموزی برف ویژه شاگردان ـ کمیته کوه‌نوردی فدراسیون کوه‌نوردی جمهوری اسلامی ایران ویرایش پنجم

پرسشنامه ثبت نام و پذیرش فدراسیون کوه‌نوردی جمهوردی اسلامی ایران ـ کمیته کوه‌پیمایی ـ شماره شناسایی 201 ـ 84

استفاده از این نوشته فقط با ذکر منبع “کوهنوردان زرتشتی ایران” شایسته است.

 

خرید کفش کوهنوردی